Modelowe osiedle Wrocławia – Nowe Żerniki, czyli WuWa 2

W czasach, gdy deweloperzy coraz chętniej realizują inwestycję na obrzeżach miast, często zapominając przy tym o zapewnieniu przyszłym nabywcom podstawowej infrastruktury, na wyróżnienie w tej kwestii zasługuje modelowe osiedle Wrocławia – Nowe Żerniki. Ten, kto tam zamieszka, nie powinien żałować

Nowe Żerniki od kilku lat powstają w zachodniej części miasta, na południe od ulicy Kosmonautów, w pobliżu Stadionu Wrocław, blisko Autostradowej Obwodnicy Wrocławia oraz z opcją szybkiego dojazdu do m.in. centrum czy lotniska. Osiedle ma odpowiadać potrzebom nowoczesnych mieszkańców, być swego rodzaju „miastem w mieście”, ułatwiać budowanie więzi społecznych czy sprostać normom budownictwa ekologicznego. Inwestycję realizuje miasto wspólnie z Dolnośląską Okręgową Izbą Architektów RP przy współpracy wrocławskiego oddziału SARP i pod patronatem prezydenta Wrocławia. Jednocześnie trudno oszacować, ilu mieszkańców już teraz mogą liczyć Nowe Żerniki, gdyż deweloperzy oddają kolejne etapy swoich inwestycji, co przekłada się na ciągły napływ nowych klientów.

Wyjątkowy projekt osiedla

Nowe Żerniki to w założeniu modelowe osiedle, które ma stać się alternatywą do „produkcji taśmowej” mieszkań, często nienajlepszej jakości, w podobnym stylu architektonicznym i bez podstawowej infrastruktury niezbędnej do życia wokół inwestycji. Osiedle ma więc być odpowiedzią na powstawanie coraz większej ilości „osiedli sypialnianych”, które na obrzeżach tworzą deweloperzy.

– Obecnie najczęściej budujemy osiedla, które nie tworzą niczego poza miejscami do spania, z których mieszkańcy wszędzie mają daleko i właściwie, aby załatwić cokolwiek muszą wsiadać w samochód. W przeciwieństwie do standardowych osiedli, powstających chaotycznie na obrzeżach miasta Nowe Żerniki pomyślane zostały jako jednostka wyposażona w podnoszące komfort życia elementy charakterystyczne dla miasta. Dlatego na terenie osiedla mieszkańcy znajdą m.in. szkołę, przedszkole, dom seniora czy wreszcie dom kultury ulokowany w przebudowanym schronie – wylicza Zbigniew Maćków, architekt i jeden z inicjatorów powstania WuWy 2.

Dzięki różnym rozwiązaniom Nowe Żerniki są miejscem przyjaznym zarówno dla seniorów, jak i dla dzieci i ich rodziców. Osiedle zostało oparte o priorytet ruchu pieszego, z dużą ilością zieleni i ścieżek dla pieszych oraz placów zabaw dla dzieci. Na miejscu powstanie wiele udogodnień dla mieszkańców m.in.: kładka dla pieszych, lekarz rodzinny, dom kultury, targowisko, dom z serwisem opiekuńczym, żłobek, przedszkole, zespół boisk, zespół szkolno-przedszkolny, zbiornik wodny, plaża miejska czy wreszcie kościół. We wrześniu 2017 r. na Nowych Żernikach oddany został pełny układ komunikacyjny: drogi, chodniki, latarnie i infrastruktura podziemna.

– W założeniu mieszkańcy mają swoje życie i codzienne sprawy toczyć na osiedlu, a samochód używać tylko w wyjątkowych przypadkach lub w dojeździe do pracy, co może się również zmienić, jeżeli w bezpośrednim sąsiedztwie wkrótce powstaną kolejne w mieście nowoczesne biurowce – tłumaczą inicjatorzy osiedla.

Modelowość Nowych Żernik

Jakie niestandardowe rozwiązania znajdą mieszkańcy na modelowym osiedlu? Główne osie zaprojektowane zostały jako zielone aleje, w które wkomponowane są punkty handlowe i usługowe. Na terenie osiedla zaplanowano także tereny rekreacyjne – boiska, korty i place zabaw. W obrębie powstały i wciąż powstają zarówno duże budynki wielorodzinne, jak i kameralne jednostki złożone
z kilku mieszkań, a także domy jednorodzinne. To umożliwiło zaangażowanie różnorodnych inwestorów – deweloperów, małych spółdzielni, inwestorów indywidualnych czy kooperatyw.

Na osiedlu, oprócz budynków, tworzona jest także cała niezbędna infrastruktura – począwszy od instalacji, przez sieć dróg i chodników, aranżację zieleni po kompletne wyposażenie przestrzeni publicznych, które mają służyć integracji i rekreacji mieszkańców. Podczas budowy osiedla postawiono na ekologiczne rozwiązania, poza tym współdziała ono z systemem komunikacji miejskiej – przystanki tramwajowe łączące mieszkańców z wieloma częściami miasta, w tym ze ścisłym centrum znajdują się przy samym osiedlu. Dodatkowo na tym terenie zaplanowano rezerwę tramwajową, a gdy społeczność jeszcze bardziej się rozwinie, po osiedlu zacznie kursować elektryczny bus.

Do komunikacja pieszo-rowerowej służą natomiast zielone alejki. Zaprojektowane zostały różnorodne elementy ułatwiające korzystanie z rowerów – ścieżki, parkingi i zlokalizowane w parterach budynków mieszkalnych rowerownie. Dzięki naturalnej cyrkulacji i retencji łatwiejsze i tańsze będzie gospodarowanie wodą. Część deszczówki – wprowadzona została do systemu wodociągowego osiedla jako tzw. szara woda, służąca do celów gospodarczych, obniżając tym samym koszty eksploatacji. Na Nowych Żernikach wykorzystuje się również wody opadowe. Gromadzone są w podziemnych i odkrytych zbiornikach. Jeden znajduje się przy budynku domu kultury, a wiosną pełni również funkcję rekreacyjną.

Budynki mieszkalne zużywać będą nawet czterokrotnie mniej energii niż budynki tradycyjne. Wynika to nie tylko z dobrej izolacji domów i sprawnego ogrzewania, ale także z ich cech architektonicznych. Pomieszczenia w domach i mieszkaniach rozmieszczone zostały tak, aby mocno oświetlone strefy dzienne były umieszczone od południa. Dzięki mniejszym oknom w sypialniach położonych od północy wnętrze nagrzewa się od słońca i wolniej traci ciepło. Na osiedlu zamontowano także inteligentne i oszczędne oświetlenie, które samodzielnie reguluje natężenie światła, wykrywając ruch lub jego brak.

Wszystkie budynki na obszarze osiedla ogrzewane są poprzez miejskich dostawców ciepła sieciowego. Dzięki temu nie przyczyniają się do powstawania smogu. Na części budynków zamontowano również panele fotowoltaniczne, a część dachów na Nowych Żernikach również pokrywa zieleń.

Podobne modelowe osiedla – jak Nowe Żerniki – działają już w innych częściach Europy, m.in.  Skolkovo w Rosji, Lilac w Leeds w Wielkiej Brytanii, Västra Hamnen w Malmö w Szwecji, Ackermannbogen w Monachium czy Borneo i Sporenburg w Amsterdamie.

WuWa 2 po pierwszej WuWie

Inspiracją dla inicjatorów Nowych Żernik była wystawa sprzed ponad osiemdziesięciu lat – Wohnung und Werkraum (WuWa) z 1929 r., zorganizowana przez śląski oddział Werkbundu – jedna z ośmiu podobnych inicjatyw w Europie, zrealizowanych na przełomie lat 20. i 30. XX wieku. Zlokalizowane w rejonie ulicy Zielonego Dębu we Wrocławiu modelowe osiedle wzniesione w ramach wystawy WuWa, okazało się jednym z bardziej spektakularnych eksperymentów architektonicznych na świecie.

Przede wszystkim osiedle odpowiadało na przeludnienie Wrocławia z lat 20-tych. Wówczas bowiem nastąpił pięciokrotny wzrost liczby mieszkańców, co spowodowało, że naglę zaczęło brakować lokali o odpowiednim standardzie. WuWa na te problemy odpowiadała i zainicjowała pewne trendy
w budownictwie.

– Dziś poprzez Nowe Żerniki również chcemy poszukać pewnych nowatorskich rozwiązań i pokazać, że w dzisiejszych czasach można mieszkać lepiej, a przede wszystkim inaczej, niż często proponują deweloperzy na flagowych osiedlach – kończy Zbigniew Maćków.

Bartosz Moch