O czym należy wiedzieć kupując z pośrednikiem?

Nie ma chyba nikogo, kto w trakcie poszukiwań nieruchomości na rynku wtórnym nie natknął się na ofertę skorzystania z usług pośrednika. Coraz większy odsetek transakcji jest dokonywany przy udziale biur pośrednictwa. Rozwiązanie to ma zarówno swoje plusy, jak i minusy

Korzystanie z usług profesjonalnego i rzetelnego biura nieruchomości zapewnia przede wszystkim bezpieczeństwo transakcji, właściwy jej przebieg oraz zaoszczędza mnóstwo czasu na sprawy, które w naszym imieniu może załatwić pośrednik. Jednak, by w pełni wykorzystać możliwości, jakie daje współpraca z agencją należy zacząć od właściwego wyboru firmy. Są różne zasady wyboru pośrednika, lecz klienci najczęściej kierują się dwoma wskaźnikami: renomą firmy i opinią o biurze w kręgu najbliższych. Oprócz tego warto sprawdzić, czy firma i jej personel posiadają ubezpieczenie OC (ubezpieczenie to uchroni nas przed finansowymi skutkami zakupu domu z nieuregulowanym stanem prawnym, np. domu, w którym – pomimo zapewnień agenta – nie uregulowano spraw spadkowych; w takiej sytuacji odszkodowanie wypłaci nam ubezpieczyciel agenta), czy pracownicy mają licencje zawodowe (w przypadku asystenta – ustalenie osoby odpowiedzialnej za jej działania), czy biuro należy do stowarzyszeń pośredników (podnosi jego wiarygodność i jednocześnie ułatwia składanie skarg na pośrednika). Wszyscy pośrednicy posiadający licencje zawodowe wpisani są do Centralnego Rejestru Pośredników w Obrocie Nieruchomościami – można znaleźć go na stronie http://www.mi.gov.pl/. W latach rynkowego boomu często zdarzało się, że „asystenci” licencjonowanego pośrednika nie tylko porażali swoją niekompetencją, ale również zatajali przed klientami różne informacje, dążąc wszelkimi siłami do sfinalizowania transakcji. Kryzys na rynku ukrócił większość podobnych praktyk – przy niższym popycie na mieszkania zła opinia o biurze może przesądzić o jego „być albo nie być” na rynku – ale zawsze warto mieć oczy szeroko otwarte.

Dokładnie sprawdź i negocjuj umowę

Podstawą współpracy z pośrednikiem jest podpisanie umowy pośrednictwa, która z jednej strony zobowiązuje pośrednika do rozpoczęcia wymienionych w niej czynności pośrednictwa, a z drugiej obliguje klienta do zapłaty ustalonego wynagrodzenia za usługę. Umowa pośrednictwa ma zazwyczaj formę standardowego druku, lecz by nie podpisywać jej w ostatniej chwili np. przed oglądaniem pierwszej nieruchomości radzimy, by wcześniej spotkać się z pośrednikiem w biurze, gdzie można ją przeanalizować i zadać ewentualne pytania. Niektórzy klienci w trosce o czas proszą np. o przesłanie wzoru umowy, by w trakcie pierwszego spotkania z pośrednikiem złożyć jedynie podpis. Jest to całkiem dobra metoda.

Umowy pośrednictwa bywają różne – lepsze i gorsze. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który na bieżąco sprawdza zgodność umów z obowiązującymi przepisami zakwestionował obecność w analizowanych umowach kilku klauzul. Ich pełną listę można odnaleźć na stronach internetowych UOKiK-u. Szczególnie radzimy zwrócić uwagę na poniższe:

• „Sprzedającemu nie przysługuje prawo do wycofania oferty sprzedaży w okresie trwania umowy.”
• „W przypadku wycofania oferty w czasie trwania umowy, sprzedający zobowiązany jest do zapłaty kary umownej w wysokości 20 proc. ceny gwarantowanej.”
• „Za każdy dzień zwłoki w uregulowaniu należności sprzedający zapłaci 2 proc. odsetek.”
• „W przypadku wycofania oferty w czasie trwania umowy, sprzedający zobowiązany jest do zapłaty kary umownej w wysokości 20 proc. ceny gwarantowanej.”

Podstawowym minusem kupowania z pośrednikiem jest fakt, że za jego usługi musimy mu zapłacić często niemałą prowizję od wartości transakcji. Zwyczajowo jest to od 1,5 do 3 proc. ceny nieruchomości. W przypadku lokalu kupionego za 450 000 zł prowizja 3-procentowa to aż 13 500 zł, które musimy doliczyć do naszych kosztów. Wysokość prowizji można oczywiście negocjować, ale należy pamiętać, że należy to zrobić przed podpisaniem umowy. W ramach standardowej, 3-procentowej prowizji (w przypadku najmu jest to zwykle równowartość jednomiesięcznego czynszu najmu) pośrednik ma obowiązek zapoznania się z oczekiwaniami klienta, poinformowania o przepisach prawnych, wymaganych dokumentach (np. zaświadczenia ze spółdzielni, wypisy i wyrysy, orzeczenia sądu, itd.), etapie realizacji transakcji. Zobowiązuje się aktywnie poszukiwać nabywcy (nieruchomości) oraz uczestniczyć w prezentacji nieruchomości. Obecność przy oględzinach nieruchomości jest wręcz podstawowym obowiązkiem pośrednika. Samo przekazanie adresu i pozwolenie klientowi na samodzielne oględziny nieruchomości to nic innego, jak ograniczenie swojej roli do dystrybutora kontaktów. Zadanie pośrednika jest zupełnie inne. Ma on być nie tylko ogniwem łączącym kupującego i sprzedającego, lecz także doradcą.

Pośrednik pomoże i doradzi

Większość pośredników chętnie służy pomocą na etapie negocjacji. Ta czynność jest szczególnie cenna dla klientów, którzy nie lubią lub nie potrafią uczestniczyć w rozmowach o ostatecznej cenie transakcyjnej. Upoważnienie pośrednika do negocjowania we własnym imieniu jest często uważane za niewątpliwą zaletę współpracy. Nieczęsto przecież nabywamy dom czy mieszkanie – pośrednik uczestniczył w transakcjach kilkadziesiąt lub kilkaset razy, dlatego wielu klientów zdaje się na jego zdolności, co nieraz owocuje kilkuprocentową, a nawet większą obniżką.

Na etapie przygotowania aktu notarialnego zachodzi potrzeba zebrania wielu dokumentów, które zanim trafią do notariusza są weryfikowane przez pośrednika i prawnika firmy. Każda sprawa jest inna, zatem do zadań pośrednika należy też przygotowanie wszelkich oświadczeń, umów i porozumień, a co najważniejsze organizacja umowy przedwstępnej. Umowa przedwstępna ma miejsce zazwyczaj w siedzibie firmy i stanowi dla obu stron gwarancję dokonania końcowej transakcji. Ważną funkcją pośrednika jest tu nie tylko należyte przygotowanie umowy, która w jednakowy sposób będzie zabezpieczać obie strony, lecz również dbałość o bezpieczeństwo rozliczeń, gdyż w ramach umowy przedwstępnej przekazywany jest zadatek. Wielu pośredników nie kończy swojej pracy w momencie odczytania aktu notarialnego, bo nie jest to przecież zakończenie całego procesu sprzedaży. Jego kompetencje powinny obejmować obecność w trakcie rozliczeń pomiędzy stronami (jeżeli te sobie tego życzą) oraz pomoc w dokonywaniu czynności posprzedażowych jak np. sporządzenie protokołu odbioru mieszkania, przerejestrowanie mediów. Oczywiście zakres obowiązków może zawierać także inne punkty – taką rozszerzoną listę obowiązków nakłada na pośrednika np. tzw. umowa na wyłączność. Umowa pośrednictwa na wyłączność, czy też raczej z klauzulą wyłączności, to taki rodzaj umowy, w której klient zgłaszający ofertę zobowiązuje się zapłacić pośrednikowi prowizję w każdej sytuacji, jeżeli tylko w trakcie trwania umowy nieruchomość będąca jej przedmiotem zostanie sprzedana lub wynajęta. Względnie jeżeli nieruchomość zostanie sprzedana (wynajęta) nawet po terminie obowiązywania wyłączności lecz klientowi, który oglądał nieruchomość w trakcie trwania umowy. Innymi słowy – nie ma żadnego znaczenia w jaki sposób klient dotarł do właściciela. Wystarcza sam fakt zaistnienia transakcji, w okresie trwania wyłączności, aby prowizja pośrednikowi się należała. Umowa taka ma swoje plusy i minusy – sprzedający musi uzbroić się w cierpliwość, bo nieruchomość objęta umową na wyłączność być może nie zostanie sprzedana tak szybko, niż gdyby zgłosił ją do sprzedaży w kilkunastu agencjach. Z drugiej strony agent, który podpisał ze sprzedającym umowę na wyłączność, ma większy komfort pracy, nie musi działać pod presją konkurencji i może wynegocjować nam znacznie wyższą cenę. Ponadto, przy takiej ofercie pośrednik będzie mógł wykorzystać całą gamę możliwości marketingowych, z podawaniem w reklamie adresu i umieszczaniem zdjęcia nieruchomości włącznie.

Zdrowy rozsądek jak zwykle zalecany

Współpraca z pośrednikiem to w większości przypadków korzyści dla klienta, choć zdarzają się wyjątki. Istnieje prawdopodobieństwo natrafienia także na nierzetelną i niekompetentną osobę, która zamiast pomagać w transakcji, będzie wprowadzać niepotrzebne zamieszanie. Na szczęście takie sytuacje zdarzają się coraz rzadziej.

Pamiętajmy, że podstawową czynnością przed wykonaniem telefonu do biura jest uzyskanie jak największej liczby informacji o jego funkcjonowaniu, a wszystko po to by nie stać się ofiarą nieuczciwych firm. Jak ognia unikajmy osób, które żądają opłat przy podpisywaniu umowy pośrednictwa lub za samo przekazanie adresów. Uczciwa firma pobierze wynagrodzenie za usługę dopiero po jej sfinalizowaniu. Wielokrotnie zdarzały się już przypadki, że nieświadomi niczego klienci „biur nieruchomości” stawali się ofiarami oszustwa. Nieuczciwe firmy rozwijają najczęściej swoją działalność pod koniec okresu wakacyjnego, licząc głównie na szybki zysk od niezorientowanych i nie znających miasta klientów, po czym po jednym, dwóch miesiącach działalności ślad po nich zanika. Dobrzy pośrednicy działają na zasadach polecenia.